Ας δούμε πώς παραδόθηκε ο Δεσπότης. Για να μάθομε καλά και του προδότη όλη τη μανία, και του μαθητή την αχαριστία να γνωρίσομε, και του Δεσπότη την ανείπωτη φιλανθρωπία, ας ακροασθούμε τον Ευαγγελιστή πώς εκείνου την παρατολμία ιστορίζει.
Τότε, λέγει, πορευθείς εις εκ των δώδεκα, Ιούδας ο λεγόμενος Ισκαριώτης, προς τους αρχιερείς, είπεν αυτοίς· τι θέλετέ μοι δούναι, καγώ υμίν παραδώσω αυτόν;

Ὁ Ἅγιος Εὐλόγιος, Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας, ἀπό τόν 6ο αἰώνα, σέ ὁμιλία του γιά τήν ἑορτή τῶν Βαΐων, καλεῖ τόν πιστό νά ἐμβαθύνει στό μυστήριο τῆς ἑορτῆς: «Εἶδες τά θαύματα τῆς σημερινῆς ἡμέρας; Χθές ἑώρταζεν ἡ Βηθανία, σήμερα ὅλη ἡ Ἐκκλησία ἀπήλαυσε τήν θεϊκήν παρουσίαν• χθές ἐχάρισε σέ ἄλλον τήν ζωή, σήμερα ἔρχεται ὁ ἴδιος πρός τόν θάνατον•

Ας νηστεύη και το στόμα από λόγια αισχρά και από κακολογίας. Διότι ποίον το όφελος, εάν απέχωμεν μεν από ψάρια και κρέατα κατά τας νηστευσίμους ημέρας, δαγκάνω μεν δε και κατατρώγωμεν τους αδελ­φούς μας; Όποιος κατακρίνει και κακολογεί, αδελφι­κά κρέατα τρώγει, την σάρκα του πλησίον του δαγκά­νει...

Το ψωμί το δικό μου είναι υλικό ζήτημα. Το ψωμί του αδελφού μου όμως είναι πνευματικό ζήτημα.

Στήν «Κλίμακα» τῶν λόγων περί ἀρετῶν πού προβάλλεται καί διαβάζεται αὐτές τίς ἡμέρες, τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτη, στά ἐπάνω σκαλοπάτια βρίσκεται ὁ Λόγος «Περί διακρίσεως» σέ τρία μέρη.
Στήν εἰσαγωγή αὐτοῦ τοῦ λόγου γράφει: «Διάκριση γιά τούς ἀρχάριους εἶναι ἡ σωστή ἐπίγνωση τοῦ ἑαυτοῦ τους. Γιά τους μεσαίους ἐκείνη ἡ αἴσθηση ἡ νοητή πού διακρίνει ἀλάνθαστα τό πραγματικά καλό ἀπό τό φυσικό καλό καί ἀπό τό ἀντίθετό του τό κακό.

Εσύ ο ίδιος δεν ακούς την προσευχή σου, και θέλεις να την ακούσει ο Θεός; (Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος) Εσύ ο ίδιος δεν ακούς την προσευχή σου, και θέλεις να την ακούσει ο Θεός; Πολλοί μπαίνουν στην εκκλησία, λένε διάφορες προσευχές και βγαίνουν. Βγαίνουν, χωρίς να γνωρίζουν τι είπαν. Τα χείλη τους κινούνται, αλλά τ’ αυτιά τους δεν ακούνε.

...Και ο αμαρτωλός που πέθανε σ' όλη τη ζωή του καταπονήθηκε άσκοπα και ούτε μία ήμερα έζησε για τον εαυτό του, αλλά για την τρυφή, την ασέλγεια, την πλεονεξία, την αμαρτία, τον διάβολο. Αυτόν λοιπόν δεν θα θρηνήσουμε, πες μου- δεν θα προσπαθήσουμε να τον αρπάξουμε μέσα από τους κινδύνους; Διότι είναι δυνατό, αν θέλουμε, να γίνει ελαφριά η τιμωρία σ' αυτόν.

Χωρίς την ταπείνωση, έλεγε ο στάρετς Αμβρόσιος, δε σώζεται ο άνθρωπος. Αν πιστέψουμε πως από δική μας αξία σωζόμαστε, έχουμε απατηθεί. Θα σας αναφέρω ένα διδακτικό περιστατικό.

«Μην υποτιμάς το έργο της μεταστροφής λίγων ανθρώπων, επειδή δεν είσαι σε θέση να σώσεις όλη την οικουμένη· και μην αφεθείς να αποξενωθείς από την επιδίωξη των μικρών κατορθωμάτων, επειδή συνεπαίρνεσαι από τα μεγάλα...

Ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀμέθεκτη ἀπό τόν ἄνθρωπο, ἐνῶ οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ εἶναι μεθεκτές. Ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος εἶναι κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, γι’ αὐτό καί ἡ ψυχή (ἔχει) διαιρεῖται ἀδιαιρέτως σέ οὐσία καί ἐνέργεια. Αὐτή ἡ ἐνέργεια τῆς ψυχῆς πρέπει νά κινεῖται ἀγαπητικά πρός τόν Θεό.
Αὐτήν τήν δύναμη τῆς ψυχῆς, πρέπει νά τήν κατευθύνουμε πρός τό καλό, πρός τόν Χριστό...