Άρθρα

Προσεύχεσθε ἀδιαλείπτως…

/in

Ἡ νοερά προσευχή, ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή δέν εἶναι νά κάτσεις καρφωμένος σέ μία καρέκλα καί ὅλη μέρα νά λές: “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με”.
Ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή εἶναι μιά κατάσταση: νά βλέπεις μέ τόν νοῦ σου συνέχεια τόν Χριστό. Νά ἔχεις τήν αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ. Μπορεῖ καί νά μή λές τίποτα, ἀλλά ὁ νοῦς βλέπει τόν Θεό μέ τρόπο πνευματικό. Αἰσθάνεσαι τόν Θεό. Ἔχεις τήν αἴσθηση, ὅτι εἶσαι μπροστά στόν Θεό.
Εἶναι αὐτό πού ἔλεγε ὁ Δαβίδ. Τί ἔλεγε;
“Προωρώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διαπαντός” (Ψαλμ. 15,8). Βλέπω δηλ. μπροστά μου συνεχῶς τόν Κύριό μου.
Μπορεῖς νά ἁμαρτήσεις ὅταν βλέπεις μπροστά σου συνέχεια τόν Χριστό; Δέν εἶναι μπορεῖς…
Αὐτή εἶναι ἡ νοερά προσευχή, ἡ συνεχής αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ.
Αὐτό πρέπει νά κάνουμε καί ἐμεῖς. Καί βέβαια σ’ αὐτήν τήν προσπάθεια βοηθάει νά λές τό “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με”, γιά νά μήν ξεχνιέσαι καί νά μήν φεύγει ὁ νοῦς ἐδῶ καί ἐκεῖ. Τότε εἶσαι στό δρόμο τό σωστό…
Γιὰ τὸν λόγο τοῦ Κυρίου “Προσεύχεσθε ἀδιαλείπτως”. Εἶναι κατορθωτό;

Ἱερομ. Σάββα Ἁγιορείτου

Γιατί όταν φτάσει κανείς στην αδιάλειπτη προσευχή, έφτασε στο τέλος όλων των αρετών και γίνεται στο εξής κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος!

/in

Άγιος Κάλλιστος και Άγιος Ιγνάτιος (οι Ξανθόπουλοι)

Μέθοδος και κανόνας ακριβής για όσους διαλέγουν την ησυχαστική ζωή

Η καθαρή προσευχή είναι ανώτερη από κάθε εργασία

Κοντά σ’ αυτά, να γνωρίζεις αδελφέ και τούτο· κάθε μέθοδος και κάθε κανόνας, κι αν θέλεις, και κάθε διαφορετική πράξη, έχει οριστεί και κανονιστεί, επειδή δεν μπορούμε ακόμη εμείς να προσευχόμαστε μέσα στην καρδιά μας καθαρά και αρρέμβαστα.

Όταν όμως το κατορθώσουμε αυτό, με την εύνοια και τη χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, τότε αφού εγκαταλείψουμε τα πολλά και ποικίλα που διαιρούν, ενωνόμαστε με το Ένα και ενιαίο και ενωτικό κατά τρόπο άμεσο και πάνω από κάθε λόγο, όπως λέει ο ένδοξος Θεολόγος: «Ο Θεός που ενώνεται και γνωρίζεται στους ανθρώπους που έγιναν κι αυτοί θεοί κατά χάρη».

Αυτό είναι η ενυπόστατη έλλαμψη μέσα στην καρδιά από το Άγιο Πνεύμα, η οποία γεννιέται, όπως είπαμε, από την καθαρή και αρρέμβαστη καρδιακή προσευχή. Αυτό όμως είναι σπάνιο και μόλις ένας στους χίλιους καταξιώνεται με τη χάρη του Χριστού να προκόψει σ’ αυτή την κατάσταση.

Το να περάσει κανείς κι αυτή την κατάσταση και να αξιωθεί την πνευματική προσευχή και να επιτύχει την αποκάλυψη των μυστηρίων του μέλλοντος αιώνος, αυτό είναι κατόρθωμα πάρα πολύ λίγων που βρίσκονται ένας σε κάθε γενιά, με την εύνοια της χάρης, όπως γράφει ο άγιος Ισαάκ: «Όπως ανάμεσα σε μυριάδες ανθρώπων μόλις ένας βρίσκεται που εκπλήρωσε τις εντολές και τα νόμιμα ανελλιπώς σχεδόν κι έφτασε στην καθαρότητα της ψυχής, έτσι είναι ένας στους χίλιους που αξιώθηκε να φτάσει με μεγάλη προσοχή στην καθαρή προσευχή και να σπάσει αυτό το όριο και να επιτύχει εκείνο το μυστήριο.

Γιατί δεν είναι καθόλου πολλοί όσοι αξιώθηκαν την καθαρή προσευχή, αλλά λίγοι. Αυτός όμως που έφτασε στο μυστήριο εκείνο, το έπειτα και πέρα από την καθαρή προσευχή, μόλις βρίσκεται ένας σε κάθε γενιά με τη χάρη του Χριστού».

Και παρακάτω: «Κι αν μόλις προσεύχεται κανείς με καθαρότητα, τι να πούμε για την πνευματική προσευχή; Κάθε πνευματική προσευχή έχει ελευθερωθεί από κάθε κίνηση. Και η προσευχή που κλίνει σε κάτι, είναι κατώτερη από την πνευματική».

Γι’ αυτό και συ, αν θέλεις να αξιωθείς εν Χριστώ Ιησού αυτά τα καινούργια μυστήρια στο έργο και στην πράξη, δηλαδή με την ίδια την πείρα, σε κάθε καιρό και κάθε ώρα και εργασία σου βίαζε τον εαυτό σου να φτάσεις να προσεύχεσαι μέσα στην καρδιά σου καθαρά κι αρρέμβαστα.

Για να προκόψεις έτσι, από νήπιο που θηλάζει, σε άνδρα τέλειο με πλήρη πνευματική ωριμότητα που μέτρο της είναι ο Χριστός και να επιτύχεις το μακαρισμό και την ανακήρυξή σου σε πιστό και φρόνιμο οικονόμο, γιατί διαχειρίζεσαι με κρίση τους λόγους σου, δηλαδή ενεργείς σύμφωνα με τη λογική.

Γι’ αυτό και δε θα κλονιστείς στον αιώνα, όπως γράφει γι’ αυτό ο άγιος Φιλήμων: «Αδελφέ, είτε νύχτα είτε ημέρα σε αξιώσει ο Θεός να προσευχηθείς απερίσπαστα με καθαρό νου, μην περιοριστείς στον κανόνα σου, αλλά με όση δύναμη έχεις να επεκτείνεσαι στην προσευχή και να αφοσιώνεσαι στον Θεό. Και Αυτός φωτίζει την καρδιά σου ποια πνευματική εργασία να κάνεις».

Και κάποιος από τους φωτισμένους με τη σοφία του Θεού Αγίους είπε: «Αν θέλεις να παραστέκεσαι με το σώμα σου σαν ασώματος μπροστά στον Θεό, απόκτησε προσευχή αδιάλειπτη, κρυμμένη μέσα στην καρδιά σου, και τότε γίνεται προ του θανάτου η ψυχή σου σαν άγγελος».

Παρόμοια και ο άγιος Ισαάκ, όταν τον ερώτησε κάποιος ποιο είναι το γενικό περιεχόμενο όλων των κόπων αυτού του έργου, δηλαδή της ησυχίας, ώστε φτάνοντας το να μάθει ότι έφτασε την τελειότητα της ησυχίας, αποκρίθηκε: «Όταν αξιωθεί κανείς να επιτύχει τη μόνιμη προσευχή.

Γιατί όταν φτάσει κανείς σε αυτή την προσευχή, έφτασε στο τέλος όλων των αρετών και γίνεται στο εξής κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος.

Αν δηλαδή κάποιος δε δέχθηκε πλήρως τη χάρη του Παρακλήτου, δεν μπορεί να ολοκληρώσει με άνεση τη μονιμότητα της προσευχής αυτής. Όταν σε κάποιον κατοικήσει το Πνεύμα, αυτός δεν παύει πλέον από την προσευχή, γιατί είναι το ίδιο το Πνεύμα που πάντοτε προσεύχεται.

Και τότε η προσευχή δεν κόβεται από την ψυχή του ούτε στον ύπνο ούτε στην εγρήγορση· αλλά και όταν τρώει και όταν πίνει και κοιμάται και ό,τι και να κάνει, ακόμη και μέσα στον βαθύ του ύπνο, οι ευωδίες και οι ατμοί της προσευχής αναδίδονται από την καρδιά του χωρίς κόπο. Και δε χωρίζεται ποτέ από αυτόν η προσευχή· όλες τις ώρες, ακόμη κι αν φαίνεται εξωτερικά ότι παύει, μέσα του εργάζεται μυστικά η προσευχή.

Και αυτή η σιωπή των καθαρών ονομάζεται προσευχή από κάποιον Άγιο. Επειδή οι λογισμοί των ανθρώπων αυτών είναι θείες κινήσεις, και οι κινήσεις της καθαρής καρδιάς και διάνοιας είναι φωνές πράες με τις οποίες ψάλλουν μυστικά στον Θεό».

Και πολλοί άλλοι θεοφόροι Πατέρες, μυσταγωγημένοι με την πείρα από τη θεία χάρη, έγραψαν πάρα πολλά τέτοια θαυμάσια, τα οποία παραλείπουμε για να μη μακραίνουμε το λόγο.

Από την «Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών», τόμος ε’, μετάφραση Αντώνιος Γαλίτης, των εκδόσεων, το Περιβόλι της Παναγίας.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

https://www.pemptousia.gr/

Ἔχουμε πάψει νά προσευχόμαστε!

/in

Ἔχουμε πάψει νά προσευχόμαστε! Πόσοι προσεύχονται πραγματικά καί ὄχι τυπικά –πέντε λεπτά τό πρωί καί πέντε λεπτά τό βράδυ; Πόσοι προσπαθοῦν νά κάνουν ἀδιάλειπτη προσευχή, ὅπως μᾶς διδάσκει ὁ Χριστός γιατί εἶναι τό ὀξυγόνο τῆς ψυχῆς; Δέν λέει κανείς, ἀρκεῖ μιά ὥρα τήν ἡμέρα ν’ ἀναπνέω, ἄρα σταματάω. Ἔλεγε κάποιος: «ἡ Ὀρθοδοξία, ἡ πίστη μας εἶναι ὁ πολιτισμός τῆς ἀνάσας». Δηλαδή κάθε ἀνάσα σου νά εἶναι γιά τόν Χριστό.
Ἐπίσης ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέει: «μνημονευτέον Θεοῦ μᾶλλον ἤ ἀναπνευστέον». Πιό συχνά νά θυμᾶσαι τόν Θεό, παρά ν’ ἀναπνέεις.
Βάσει τῆς ἰατρικῆς ἀναπνέουμε 16 φορές τό λεπτό, ἑπομένως πρέπει νά λέμε τουλάχιστον δεκαέξι φορές τό λεπτό τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με». Ἐάν λίγο παραλείψουμε τήν εὐχή, ἐμφανίζονται οἱ δαιμονικές ἐνέργειες γιατί ἀκριβῶς ἡ προσευχή εἶναι τεῖχος καί σέ προστατεύει ἀπό τίς ἐνέργειες τοῦ Πονηροῦ.

Ιερομ. Σάββα Ἁγιορείτου (Ὁμιλία 5 – 4 – 2008)

Πῶς μποροῦμε νά βοηθηθοῦμε, ὥστε νά ἔχουμε πραγματική μετάνοια;

/in

Ἐρώτηση: Πῶς μποροῦμε νά βοηθηθοῦμε, ὥστε νά ἔχουμε πραγματική μετάνοια;
Ἀπάντηση: Νά σᾶς πῶ ἕνα προσωπικό περιστατικό: Ἔβγαινα ἀπό τό Ἅγιο Ὄρος καί ἦταν μιά πολύ περιπετειώδης ἔξοδος… εἶχα πάρει οὔτε ξέρω πόσα λεωφορεῖα γιά νά φτάσω στήν Θεσσαλονίκη. Τέλος πάντων ἔφτασα ἀργά τό βράδυ καί ἔπρεπε νά πάρω ταξί. Πῆρα ἕνα ταξί καί ποῦ ἔπεσα; Ὁ ταξιτζής ἦταν νηπτικός! Ἔκανε δηλαδή ἀδιάλειπτη προσευχή… καί ἄρχισε νά μοῦ κάνει μάθημα. Μοῦ ἔλεγε:
– Πάτερ, κοίταξε, νά κάνεις συνεχῶς προσευχή…
Τό ἔλεγε ἀπό τήν καρδιά του ὁ ἄνθρωπος. Τό ζοῦσε. Λέει:
– Ξέρεις ἐγώ τί ἤμουνα;.
Καί ἄρχισε νά λέει κάτι κοσμητικά ἐπίθετα γιά τόν ἑαυτό του… ὅ,τι χειρότερο!
– Ἤμουν αὐτό, αὐτό, αὐτό… Ἄν κάνεις συνέχεια προσευχή, θά φτάσεις σέ βάθη μετανοίας…
Θυμᾶμαι τήν ἔκφραση αὐτή, ἐπί λέξη αὐτό μοῦ εἶπε, τό ζοῦσε. Καί ἔτσι εἶναι. Γιά νά φτάσει ὁ ἄνθρωπος στήν μετάνοια καί στήν ταπείνωση, χρειάζεται ἡ προσευχή. Βέβαια, δέν εἶναι μόνο ἡ προσευχή.

Σκοπός είναι να κινήσουμε τη Χάρη. Να γίνει ενέργεια…

/in

Ως άνθος αμάραντον και δένδρον ευσκιόφυλλον, πεφυτευμένον παρά τας διεξόδους των υδάτων του Αγίου Πνεύματος, γίνεται η ψυχή σου όταν λέγεις: “Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με”.

Λέγε την ευχήν και άφησε την χάριν του Αγίου Πνεύματος να εισέλθει εις τα βάθη της ψυχής σου.

Γίνε τότε άγρυπνος θυρωρός του οίκου της ψυχής σου και θεατής των ενεργειών του Αγίου Πνεύματος και λέγε μετ’ ευφροσύνης: Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με.

«Σκοπός είναι να κινήσουμε τη Χάρη. Να γίνει ενέργεια. Και όταν ενεργήσει η Χάρις αυτό είναι το παν».

Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής

https://www.askitikon.eu/

Περί Προσοχῆς

/in

Ξέρετε πῶς ἔχουμε προσοχή; Ὅταν ἔχουμε προσευχή. Ἡ προσευχή φέρνει τήν προσοχή. Ὅταν προσεύχεσαι, προσέχεις κιόλας. Καί ὅταν προσέχεις, μπορεῖς καί νά προσευχηθεῖς πιό καλά. Τό ἕνα βοηθάει τό ἄλλο. Ὅπως λέγαμε στά μαθηματικά στό σχολεῖο, ἀμφιμονοσήμαντη ἀντιστοιχία. Τό ἕνα δηλαδή τρέφει τό ἄλλο.
Ὅσο νήψη καί προσοχή ἔχεις, τόσο καί προσευχή. Ὅσο προσεύχεσαι, τόσο ἔχεις ἐγρήγορση καί προσοχή. Γι’ αὐτό χρειάζεται ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή.

Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου (Ὁμιλία 22 – 4 – 2015)

Ἡ προσευχή μᾶς πλησιάζει στόν Θεό; (Γέροντας Πετρώνιος Τανάσε)

/in ,
Ἂν κάθε ἀρετή μᾶς βοηθάει νὰ δοῦμε τὸ Θεό, μία ἀπὸ αὐτές μᾶς βοηθάει κατὰ τρόπο ἐξαιρετικό, καὶ αὐτὴ εἶναι ἡ προσευχή. Ὅπως μεταξὺ δυὸ προσώπων, ὁ διάλογος δημιουργεῖ τὸ πιὸ μεγάλο πλησίασμα, ἔτσι καὶ ἡ προσευχή, ἡ συνομιλία τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ Θεό, μᾶς τοποθετεῖ σὲ ἄμεσο καὶ μεγαλύτερο πλησίασμα τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία πλημμύρισε μὲ προσευχὲς ἕνα τόσο μεγάλο μέρος τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, γι’ αὐτό μᾶς προτρέπει νὰ προσευχόμαστε ἀκατάπαυστα, ὥστε κάθε ἄνθρωπος νὰ γίνει ἕνας ἄνθρωπος προσευχῆς, δηλαδὴ ἕνας ἄνθρωπος ποὺ δὲν προσεύχεται μόνον ὅταν προσεύχεται, κατὰ τὴν ἔκφραση τοῦ ἁγίου Ἰωάννη τῆς Κλίμακος, ἀλλὰ ὁλόκληρη ἡ ζωὴ του εἶναι προσευχή.
Πῶς πρέπει νὰ γίνεται ἡ ἀληθινὰ ἀδιάλειπτη προσευχή, μᾶς τὸ εἶπαν μ’ ἕνα πλῆθος διδασκαλιῶν οἱ μεγάλοι ἄνθρωποι τῆς προσευχῆς. Σταματῶ μόνο στὸν σύντομο καὶ πολὺ περιεκτικὸ ὁρισμὸ τοῦ ἁγίου Μαξίμου: «Ἔχει ἀδιάλειπτη προσευχὴ αὐτὸς, ποὺ ὁ νοῦς του εἶναι προσηλωμένος μὲ πολλὴ εὐλάβεια καὶ πόθο στὸ Θεὸ καὶ μὲ τὴν ἐλπίδα κρέμεται ἀπὸ Ἐκεῖνον καὶ ἐμπιστεύεται Ἐκεῖνον σ’ ὅ,τι κάνει καὶ σ’ ὅ,τι τοῦ συμβαίνει».
«Μὲ εὐλάβεια καὶ πόθο», δηλαδὴ ἄπειρη ἀγάπη στὸ Θεό, ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ λέει μαζὶ μὲ τὸν ψαλμωδό: «ἐκολλήθη ἡ ψυχή μου ὀπίσω σου» (Ψάλμ. 62:9)· ἔπειτα «μὲ ἐλπίδα καὶ ἐμπιστοσύνη» ὁλοκληρωτικὴ στὸ Θεὸ σ’ ὅλες τὶς περιστάσεις τῆς ζωῆς. Ἀδιάλειπτη προσευχὴ, ἑπομένως, σημαίνει κάτι περισσότερο ἀπὸ μία ἀκατάπαυστη ἐργασία προσευχῆς, σημαίνει μία προσευχὴ μὲ πίστη ἰσχυρή, μὲ ἀγάπη ἀπεριόριστη, μὲ τὸ νοῦ προσηλωμένο στὸ Θεό, μὲ βαθιὰ συγκέντρωση στὴν καρδιά.
Ὁ σύνδεσμος τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς μὲ τὴν αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ εἶναι πολὺ περισσότερο ἀπὸ ἐμφανής. Καὶ τὰ δυὸ θεμελιώνονται στὴν πίστη καὶ στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ βρίσκουν τὸ πλήρωμά τους τὸ ἕνα στὸ ἄλλο. Διότι τὸ νὰ αἰσθάνεται κανεὶς τὸ Θεὸ ἀδιάκοπα παρόντα σημαίνει τὸ νὰ βρίσκεται σὲ ἀδιάλειπτη προσευχή, ἐνῶ ἡ ἀδιάλειπτη προσευχὴ σημαίνει νὰ βρίσκεται ἀκατάπαυστα μέσα στὴ παρουσία Του· ἐπειδὴ «ἡ προσευχὴ ἀνατέλλει ἀπὸ τὴν ὅραση καὶ αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπιπλέον δυναμώνει αὐτὴ τὴν ὅραση» (π. Δήμ. Στανιλοάε). Ὅλοι οἱ ἅγιοι ἔζησαν δυνατὰ τὴν ἐμπειρία τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ καὶ τὶς ἀποκαλύψεις καὶ τὰ θεῖα ὁράματα ποὺ εἶχαν, μόνο μέσα στὴν κατάσταση τῆς προσευχῆς τὰ εἶχαν.
Ἡ πορεία μπροστὰ στὸ Θεὸ καὶ ἡ προσευχὴ ἔχουν βαθιὰ ἐπακόλουθα στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ προσπάθεια γιὰ κάθε καλὸ ἔργο, ὅπως καὶ ὁ φόβος καὶ ἡ μὲ προσοχὴ ἀποφυγὴ κάθε ἁμαρτίας εἶναι ἄμεσα ἐπακόλουθα αὐτοῦ τοῦ πράγματος.
Γι’ αὐτὸ, οἱ πνευματικοὶ πατέρες, στὴν προσπάθειά τους ν’ ἀποκτήσουν αὐτὸ τὸν λογισμὸ, ἔκαναν μία ἀλάνθαστη πνευματικὴ μέθοδο γιὰ τὴ σωτηρία, ὅπως λέει καὶ ὁ Μέγας Ἀντώνιος· «ὁπουδήποτε πηγαίνεις, νὰ ἔχεις πάντοτε πρὸ ὀφθαλμῶν σου τὸν Θεὸ καὶ θὰ σωθεῖς».
Κάποιος πάλι, ποὺ ἀξιώθηκε νὰ γλυκαθεῖ ἀπ’ αὐτὴ τὴν ὅραση, μᾶς προτρέπει θερμά:
«Προσπάθησε –λέει– ὅλη σου τὴ ζωὴ νὰ τὴν αἰσθάνεσαι νὰ ξετυλίγεται κάτω ἀπὸ τὸ βλέμμα Του.
Ὅταν τὸν ἀκοῦς νὰ ὁμιλεῖ στὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο, γίνε ὅπως τὰ πλήθη ἐκεῖνα, ποὺ ἀκούγοντάς τον ξεχνοῦσαν τὴν πείνα καὶ τὴ δίψα, ἢ ὅπως ἡ Μαρία, ἡ ἀδελφή τοῦ Λαζάρου, ποὺ ἐγκαταλείποντας τὰ πάντα ρουφοῦσε τὰ θεῖα λόγια καθισμένη κοντὰ στὰ πόδια του (Λούκ. 10:40).
Ὅταν βαδίζεις στὸ δρόμο, βλέπε τον νὰ σὲ συνοδεύει πλάι σου, γιὰ νὰ μὴ σκοντάψεις, καὶ ἡ καρδιά σου νὰ φλέγεται περισσότερο ἀπὸ τὴν καρδιὰ τοῦ Λουκᾶ καὶ τοῦ Κλεόπα.
Ὅταν ὁ ἐχθρὸς σὲ στροβιλίζει μὲ τὴ θύελλα τῶν πειρασμῶν, νὰ δεῖς τὸν ἑαυτό σου μέσα στὸ καράβι ποὺ κινδυνεύει νὰ βυθιστεῖ μαζὶ μὲ τοὺς μαθητὲς καὶ νὰ μὴν ἀμφιβάλλεις, ὅτι Ἐκεῖνος εἶναι μπροστὰ καὶ ξαφνικὰ θὰ εἰρηνεύσει τὴ φουρτούνα καὶ θὰ φέρει τὴ γαλήνη.
Ὅταν ἀξιώνεσαι νὰ τὸν δεχθεῖς μέσα σου, κατὰ τὴ θεία Κοινωνία, λέγε, ὅπως ὁ Ζακχαῖος, μὲ βαθιὰ ταπείνωση καὶ εὐγνωμοσύνη· “Πῶς νὰ σὲ εὐχαριστήσω ὅπως πρέπει, Κύριε, γιὰ τὴν τόσο μεγάλη τιμὴ ποὺ μοῦ ἔκανες, νὰ εἰσέλθεις στὸν οἶκο τῆς ψυχῆς μου;
Ἐπίμενε νὰ αἰσθάνεσαι διαρκῶς μέσα στὴν παρουσία του, ἀφοῦ εἶναι μπροστά μας καὶ δὲν εἶναι δύσκολο νὰ αἰσθανόμαστε τὴ παρουσία του, μόνο νὰ ἔχουμε καθαρὴ καρδιά, πίστη καὶ ἀγάπη».
Εἶναι ἀλήθεια, ὅτι στὴ ζωὴ αὐτὴ ἡ ἀδιάλειπτη προσευχὴ δὲν εἶναι ἀκόμη ἀδιάλειπτη· καὶ ἡ θέα τοῦ Θεοῦ εἶναι ὡς «ἐν ἐσόπτρῳ καὶ ἐν αἰνίγματι». Αὐτὰ τὰ βιώματα εἶναι ἀτελῆ καὶ ἀποσπασματικά, ἀκόμη καὶ γι’ αὐτοὺς ποὺ ἀξιώνονται κατὰ τρόπο ἐξαιρετικὸ νὰ ἔχουν αὐτὲς τὶς ἐμπειρίες. Ἀλλὰ αὐτὰ εἶναι ἕνας ἀρραβώνας μίας καταστάσεως τελείας, ὅταν θὰ συναντηθοῦμε μὲ τὸν Κύριο «πρόσωπο πρὸς πρόσωπο», ὅταν καὶ ἡ θέα καὶ ἡ συνομιλία μὲ Ἐκεῖνον θὰ εἶναι χωρὶς τέλος, καθὼς καὶ ἡ ἀνέκφραστη ἀπόλαυση τῶν δικαίων.
Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ ἄρθρο «Ἐν τῷ φωτὶ τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ» , τ. 5, Περιοδικὸ Ὅσιος Γρηγόριος, Ἱ. Μ. Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους
Πηγή ψηφ. κειμένου: agiazoni.gr
https://alopsis.gr/
http://hristospanagia3.blogspot.com/

Η καρδιά και ο Θεός… (Αγίου Θεοφάνους του Εγκλείστου)

/in

Ο Θεός βρίσκεται παντού. Και σαν βρει καρδιά που δεν Του εναντιώνεται, καρδιά ταπεινή, μπαίνει μέσα της και τη γεμίζει χαρά. Τόση είναι η χαρά της καρδιάς που έχει μέσα της τον Θεό, ώστε κολλάει πάνω Του και δεν θέλει ποτέ να Τον αποχωριστεί.

Σε καρδιά φουσκωμένη από εγωισμό δεν πλησιάζει ο Κύριος. Κι έτσι αυτή καταθλίβεται, μαραζώνει και σιγολιώνει, βυθισμένη στην άγνοια, τη λύπη και το σκοτάδι.

Όσο αμαρτωλοί κι αν είμαστε, μόλις στραφούμε με μετάνοια και πόθο προς τον Κύριο, η θύρα της καρδιάς μας ανοίγει σ’ Εκείνον. Η εσωτερική ακαθαρσία ξεχύνεται έξω, για να παραχωρήσει τη θέση της στην καθαρότητα, την αρετή, τον ίδιο τον Σωτήρα, τον μεγάλο Επισκέπτη της ψυχής, τον κομιστή της χαράς, του φωτός, του ελέους.

Θείο δώρο είναι αυτή η ευλογημένη κατάσταση, όχι δικό μας κατόρθωμα. Και αφού είναι δώρο, πρέπει να ευχαριστούμε τον δωρητή με ταπείνωση.

Ταπείνωση! Η βάση κάθε αρετής και η προϋπόθεση της πνευματικής καρποφορίας! Έχετε ταπείνωση; Έχετε τον Θεό. Τα έχετε όλα! Δεν έχετε ταπείνωση; Τα χάνετε όλα!

Να συντηρείτε, λοιπόν, στην καρδιά σας το αίσθημα της ταπεινοφροσύνης. Η φυσική και ομαλή σχέση μας με τον Θεό προϋποθέτει καρδιά έμπονη, συντριμμένη και ολοκληρωτικά αφοσιωμένη σ’ Αυτόν, καρδιά που μυστικά αναφωνεί κάθε στιγμή: «Κύριε, εσύ τα γνωρίζεις όλα· σώσε με!». Αν παραδοθούμε στα χέρια Του, η σοφή και άγια βουλή Του θα κάνει μ’ εμάς και σ’ εμάς ό,τι είναι πρόσφορο για τη σωτηρία μας…

Το έργο της αδιάλειπτης προσευχής δεν είναι μόνο για τους ησυχαστές, αλλά για όλους τους χριστιανούς, στους οποίους ο Κύριος, μέσω του αγίου αποστόλου, παραγγέλλει: «Αδιαλείπτως προσεύχεσθε». Υπάρχουν διάφορες βαθμίδες προσευχής μέχρι την αδιάλειπτη.

Όλες είναι έργο του Θεού, που παρακολουθεί τις καρδιές των ανθρώπων εξίσου, ανεξάρτητα από την ιδιότητα τους ως μοναχών ή κοσμικών. Και όταν μια καρδιά, όποια κι αν είναι, στρέφεται σ’ Αυτόν, την πλησιάζει με αγάπη και ενώνεται μαζί της.

 

Πώς διατηρείται στην καρδιά ο φόβος του Θεού

Ο φόβος του Θεού είναι γέννημα της πίστεως και προϋπόθεση της πνευματικής προκοπής. Όταν εγκατασταθεί στην καρδιά, σαν τον καλό νοικοκύρη τα ταχτοποιεί όλα. Έχουμε φόβο Θεού; Αν ναι, ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο, που μας τον έδωσε, και ας τον φυλάξουμε σαν πολύτιμο θησαυρό.

Αν, όμως, δεν τον έχουμε, ας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τον αποκτήσουμε, γνωρίζοντας ότι για την έλλειψή του ευθύνονται η απροσεξία και η αμέλειά μας.

Από τον φόβο του Θεού γεννιέται η μετάνοια, η συντριβή, το πένθος για τις αμαρτίες. Μακάρι το αίσθημα αυτό, ο πρόδρομος της σωτηρίας, να μην απομακρύνεται ποτέ από την καρδιά!

Για να διατηρηθεί μέσα μας ο φόβος του Θεού, πρέπει να κρατάμε αδιάλειπτη τη μνήμη του θανάτου και της Κρίσεως, ενωμένη με τη συναίσθηση της παρουσίας του Κυρίου: Ο Θεός είναι πάντα κοντά μας και μέσα μας, βλέποντας, ακούοντας και γνωρίζοντας τα πάντα, ακόμα και τους πιο κρυφούς λογισμούς μας.

Όταν αυτή η τριάδα -φόβος Θεού, μνήμη θανάτου, συναίσθηση θείας παρουσίας- εγκατασταθεί μέσα μας, τότε η προσευχή ξεχύνεται από την καρδιά αυθόρμητα· τότε η ελπίδα της σωτηρίας γίνεται στερεή.

Τον φόβο του Θεού τίποτα δεν τον διατηρεί τόσο, όσο η μνήμη της φοβερής Κρίσεως. Η μνήμη, όμως, αυτή δεν πρέπει να μας δημιουργεί αθυμία, αλλά να μας εμπνέει αγωνιστικότητα και μετάνοια. Ας προσπαθούμε να μένουμε αμόλυντοι από το ρύπο της αμαρτίας. Κι αν κάποτε-κάποτε αμαρτάνουμε, ας καθαριζόμαστε με την Εξομολόγηση.

Έτσι, ελπίζοντας πάντα στο έλεος του Θεού, δεν θα λιποψυχούμε. Ο Κριτής μας, άλλωστε, είναι σπλαχνικός και φιλάνθρωπος. Δεν ψάχνει να βρει κάτι για να μας καταδικάσει. Απεναντίας, ψάχνει κάτι, το παραμικρό, για να μας δικαιώσει.

 

Θεός και συνείδηση

Αν εγκάρδια αποφασίσετε να υπακούετε πάντοτε στον Κύριο και μ’ ολόκληρη την πολιτεία σας να ευαρεστείτε Εκείνον μόνο, κι αν ύστερα, σε κάθε αδιέξοδο και κάθε ανάγκη σας, στρέφεστε με πίστη και αφοσίωση πάλι σ’ Εκείνον μόνο, τότε να είστε βέβαιος ότι όλα στη ζωή σας, τόσο την πνευματική όσο και την εγκόσμια, θα εξελίσσονται με επιτυχία.

Είναι μεγάλο πράγμα να συνειδητοποιήσει κανείς ότι χωρίς τον Θεό τίποτα δεν μπορεί να κάνει και, αφού το συνειδητοποιήσει, να καταφεύγει με εμπιστοσύνη στη βοήθειά Του.

Η συνείδηση πρέπει να κατευθύνει σωστά τη ψυχή και να την πληροφορεί αλάθητα για το αγαθό σε κάθε περίσταση. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να το κάνει, αν δεν είναι καθαρή και φωτισμένη.

Ας την καθαρίσουμε, λοιπόν, με την άσκηση και την τήρηση των εντολών του Κυρίου, που απαλλάσσουν την καρδιά από τα πάθη, και ας τη φωτίσουμε με το θείο φως, μελετώντας το Ευαγγέλιο. Από κει θα αντλήσουμε τους σοφούς κανόνες, με τους οποίους θα χειραγωγήσουμε τη συνείδηση μας στο άγιο θέλημα του Θεού.

 ΠΗΓΗ askitikon

https://filoinikodimou.blogspot.com/

Τι είναι λοιπόν ταπείνωση;

/in

Ικέτευε ακατάπαυστα τον Κύριο να σ’ αξίωση ν’  ανταποκριθείς  στο   θείο  κάλεσμα  Του: «Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, κάγώ αναπαύσω υμάς. Άρατε τον ζυγόν μου έφ’ υμάς και μάθετε απ’ εμού, ότι πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία,  και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαίς υμών»  (Μαιθ. 11. 28-29).

Πουθενά δεν θα βρεις τόση ανάπαυση, όση μέσα στην ταπείνωση. Πουθενά δεν θα βρεις τόση ταραχή, όση μέσα στην υπερηφάνεια. Ταπεινώσου μπροστά σε όλους και θα υψωθείς από τον Κύριο. Άλλα και όταν υψωθείς από Εκείνον μείνε πάλι ταπεινός, για να μη χάσης τη χάρη Του, «Ταπεινώθητε ενώπιον του Κυρίου και υψώσει υμάς» (Ίακ. 4. 10).

Ο Θεός σε τράβηξε από την ανυπαρξία και σ’ έφερε στο φως της ζωής. Η ύπαρξις δεν είναι κατόρθωμα δικό σου. Ούτε γνωρίζεις που θα βρεθείς μετά την πρόσκαιρη παραμονή σου σ’ αυτή τη γη. Ταπεινώσου. λοιπόν. Και μαζί με τον προφήτη λέγε πάντοτε: «Κύριε, ουχ υψώθη η καρδία μου. ουδέ εμετεωρίσθησαν οι οφθαλμοί μου, ουδέ επορεύθην εν μεγάλοις, ουδέ εν θαυμασίοις υπέρ εμέ» (Ψαλμ. 130. 1). Και ακόμα: «Εγώ δε ειμί σκώληξ και ουκ άνθρωπος, όνειδος ανθρώπων και εξουθένημα λαού» (Ψαλμ. 21, 7). Χωρίς τη βοήθεια του Θεού τίποτε δεν μπορείς να κάνης. Και όλα Όσα έχεις στον Θεό ανήκουν και από Εκείνον τα πήρες δωρεάν. Λοιπόν; «Τι έχεις o ουκ έλαβες; ει δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη λαθών;» (Α’ Κορ. 4. 7).

Χωρίς τη χάρη του Θεού δεν είσαι τίποτα περισσότερο από ένα ξερό καλάμι, ένα άκαρπο δέντρο, ένα άχρηστο κουρελόπανο, σκεύος αμαρτίας, δοχείο παθών. Όλα τα καλά πού έχεις μέσα σου είναι της χάριτος του Θεού. Δικό σου είναι μόνο τα πάθη και οι αμαρτίες.

Η μετάνοια, η συντριβή και το πένθος για τις αμαρτίες είναι η αρχή της ταπεινώσεως. Και όταν βάλης αρχή στην ταπείνωση, τη γνήσια και ειλικρινή, το πρώτο πράγμα πού θα αισθανθείς θα είναι το μίσος προς κάθε έπαινο και κάθε ανθρώπινη δόξα. Έπειτα θα εξοριστούν σταδιακά από μέσα σου ο θυμός, η οργή, η μνησικακία, ο φθόνος και όλα τα κακά. Ύστερα θ’ αρχίσεις να θεωρείς τον εαυτό σου ως τον αμαρτωλότερο όλων των ανθρώπων και άξιο της κολάσεως. Αυτή η συνείδησις όμως θ’ αυξάνει και θα τρέφει την ταπείνωση, κι έτσι όλο και περισσότερο θα προχωρείς προς την κατάκτηση της κορυφής αυτής της θείας αρετής.

Όποιος γνώρισε πραγματικά τον εαυτό του έκανε την αρχή για την απόκτηση της ταπεινώσεως, Γιατί είδε το μέγεθος της αδυναμίας του αλλά και τον βόρβορο πού κρύβει μέσα της η ψυχή του. Απελπισμένος τότε από τον εαυτό του, στράφηκε «συντετριμμένος και τεταπεινωμένος» προς τον Θεό ζητώντας ακατάπαυστα το έλεος Του.

Να λοιπόν με ποίον τρόπο, λένε οι Πατέρες, θα διαπίστωσης αν άρχισες ν’ αποκτάς τη μακαριά ταπείνωση: αν κυριευθείς από μόνιμο και φλογερό έρωτα της προσευχής.

Τι είναι λοιπόν ταπείνωσις; Είναι, όπως είπε κάποιος άγιος, η γνώσις του εαυτού σου και της μηδαμινότητος σου. Και ο δρόμος πού οδηγεί στην ταπείνωση είναι οι σωματικοί κόποι, πού γίνονται με επίγνωση του σκοπού τους, το να θεωρείς ειλικρινά τον εαυτό σου χειρότερο απ’ όλους τους ανθρώπους και, περισσότερο ακόμη, κάτω απ όλη την κτίση, καθώς  και  η αδιάλειπτη προσευχή. Αυτός ο δρόμος φέρνει στην ταπείνωση. Η φύσις της ταπεινώσεως όμως είναι θεϊκή και ακατάληπτη. Γι’ αυτό και κανείς δεν μπορεί να σε διδάξει με λόγια το πώς δημιουργείται και αναπτύσσεται στην ψυχή, αν δεν το διδαχθείς νοερά από τον Κύριο και από την πείρα του πνευματικού αγώνος σου.

Γιατί οι σωματικοί κόποι οδηγούν στην ταπείνωση; Διότι οι κόποι ταπεινώνουν το σώμα. Και όταν ταπεινώνεται με επίγνωση το σώμα, ταπεινώνεται και η ψυχή.

Γιατί το να θεωρεί κανείς τον εαυτό του κάτω απ’ όλη την κτίση οδηγεί στην ταπείνωση; Διότι όταν τοποθετηθείς εσωτερικά έτσι. είναι αδύνατο να θεώρησης τον εαυτό σου καλύτερο από τον αδελφό σου ή να υπερηφανευθείς για κάτι ή να κατακρίνεις ή να εξουθενώσεις κάποιον.

Και γιατί η αδιάλειπτη προσευχή οδηγεί στην ταπείνωση; Διότι, αν κοιτάξεις στα βάθη της ψυχής σου, θα δεις ότι κανένα καλό δεν έχεις και ότι τίποτε δεν μπορείς να κατορθώσεις χωρίς τη βοήθεια και τη χάρη του Θεού. Και τότε δεν θα κουραστείς να Τον ικετεύεις να σ’ ελεήσει και να σε σώσει. Κι αν κατορθώσεις κάτι, γνωρίζεις καλά ότι στη δύναμη του Θεού το οφείλεις και όχι στη δική σου δύναμη Και ταπεινώνεσαι βαθιά, τρέμοντας μήπως χάσης τη Βοήθεια και τη χάρη του Θεού.

Κι έτσι με ταπείνωση προσεύχεσαι και με την προσευχή ταπεινώνεσαι και προοδεύεις πνευματικά. Τέτοια ταπείνωση είχαν οι άγιοι. Αυτή η ταπείνωσις, μας διδάσκει ο αββάς Δωρόθεος, είναι η τέλεια ταπείνωσις και αναπτύσσεται στην ψυχή σαν φυσικό αποτέλεσμα της ακριβούς τηρήσεως των εντολών του Κυρίου.

Aπό το βιβλίο: «Πνευματικό Αλφάβητο» – Αγίου Δημητρίου του Ροστώφ (ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ – ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 1996)

https://simeiakairwn.wordpress.com/

Σταχυολογήματα από τις διδαχές του Αγίου Σιλουανού

/in

* Αν ένας λαός ή μία πολιτεία υποφέρουν, τότε πρέπει να μετανοήσουν οι πάντες κι ο Θεός θα τα εξομαλύνει όλα προς το καλό.

* Όποιος δεν αγαπά τους εχθρούς, σ’ αυτόν δεν έχει κατοικήσει ακόμη η χάρις του Θεού.

* Αφόρητη είναι η ζωή χωρίς αγάπη για τον Θεό. Σκότος και ανία για την ψυχή. Όταν όμως έλθει η αγάπη, τότε είναι αδύνατο να περιγραφεί η χαρά της ψυχής.

* Όποιος γνώρισε την αγάπη του Θεού, αυτός αγαπά όλον τον κόσμο και ποτέ δεν μεμψιμοιρεί, γιατί η πρόσκαιρη θλίψη για τον Θεό προκαλεί αιώνια χαρά.

* Ας ταπεινώσουμε τον εαυτό μας, και ο Κύριος θα δώσει να γνωρίσουμε την δύναμη της προσευχής του Ιησού.

* Ψυχή που αγαπά τον Κύριο δεν μπορεί να μην προσεύχεται, γιατί την έλκει προς Αυτόν η χάρη που εδοκίμασε στην προσευχή.

* Αν κανείς προσεύχεται στον Κύριο και σκέφτεται άλλα πράγματα, τότε ο Κύριος δεν εισακούει αυτού του είδους την προσευχή.

* Ή αδιάλειπτη προσευχή προέρχεται από την αγάπη και χάνεται εξ αιτίας της κατακρίσεως, της αργολογίας και της ακράτειας.

* Τέτοιος είναι ο παράδεισος του Κυρίου. Όλοι θα βρίσκονται μέσα στην αγάπη και από την κατά Χριστόν ταπείνωση όλοι θα χαίρονται να βλέπουν τους άλλους ανώτερούς τους. Η ταπείνωση του Χριστού κατοικεί στους μικρότερους κι αυτοί χαίρονται που είναι μικροί.

* Για να σωθείς είναι ανάγκη να ταπεινωθείς. Για τον υπερήφανο, και με τη βία να τον βάλεις στον παράδεισο, κι εκεί δεν θα βρει ανάπαυση, γιατί δεν θα είναι ικανοποιημένος και θα λέγει: «Γιατί δεν είμαι εγώ στην πρώτη θέση;»

* Η ψυχή του ταπεινού μοιάζει με πέλαγος. Ρίξε μια πέτρα στο πέλαγος. Θα ταράξει για λίγο την επιφάνεια και μετά καταδύεται αμέσως στα βάθη. Έτσι καταβυθίζονται στην καρδιά του ταπεινού οι θλίψεις, γιατί η δύναμη του Κυρίου είναι μαζί του.

* Ή υπερηφάνεια καίει σαν την φωτιά κάθε καλό, ενώ η κατά Χριστόν ταπείνωση είναι γλυκεία και δεν περιγράφεται. Κι αν το ήξεραν αυτό οι άνθρωποι, τότε όλη η οικουμένη θα σπούδαζε αυτήν την επιστήμη.

* Ψυχή αμαρτωλή, αιχμάλωτη στα πάθη, δεν μπορεί να έχει ειρήνη και χαρά εν Κυρίω, έστω κι αν έχει όλα τα πλούτη της γης, έστω κι αν βασιλεύει σ’ όλον τον κόσμο.

* Αν οι άρχοντες τηρούσαν τις εντολές του Κυρίου και ο λαός και οι υπήκοοι υπάκουαν με ταπείνωση, θα υπήρχε μεγάλη ειρήνη και αγαλλίαση πάνω στη γη. Εξαιτίας όμως της φιλαρχίας και της ανυπακοής των υπερήφανων υποφέρει όλη η οικουμένη.

* Το μέτρο της εγκράτειας πρέπει να είναι τέτοιο που να παραμένει η καρδιά στην προσευχή μετά το γεύμα.

* Να η πιο σύντομη και εύκολη οδός για την σωτηρία: Να είσαι υπάκουος εγκρατής, να μην κατακρίνεις και να φυλάγεις τον νου και την καρδιά σου απ’ τους κακούς λογισμούς.

* Το καλύτερο έργο είναι να παραδοθούμε στο θέλημα του Θεού και να βαστάζουμε τις θλίψεις με ελπίδα.

* Για να γνωρίσει κανείς τον Κύριο δεν χρειάζεται να είναι πλούσιος ή επιστήμονας, αλλά χρειάζεται να είναι εγκρατής, να έχει πνεύμα ταπεινό και ν’ αγαπά τον πλησίον.

* Ή απιστία προέρχεται από την υπερηφάνεια. Ο υπερήφανος ισχυρίζεται ότι θα γνωρίσει τα πάντα με τον νου του και την επιστήμη, αλλά η γνώσι του Θεού παραμένει ανέφικτη γι’ αυτόν, γιατί ο Θεός γνωρίζεται μόνον με αποκάλυψη του Αγίου Πνεύματος. Ο Κύριος αποκαλύπτεται στις ταπεινές ψυχές. Σ’ αυτές δείχνει ο Κύριος τα Έργα Του, που είναι ακατάληπτα για τον νου μας.

* Καλότυχη η ψυχή που αγαπά τον αδελφό της, γιατί ο αδελφός μας είναι η ζωή μας.

* Ή ψυχή δεν μπορεί να έχει ειρήνη, αν δεν προσεύχεται για τους εχθρούς.

* Μεγάλο πρόσωπο είναι ο Ιερέας, ο λειτουργός του αγίου Θυσιαστηρίου του Θεού. Όποιος τον προσβάλλει, προσβάλλει το Άγιο Πνεύμα που ζει σ’ αυτόν.

* Αν ο άνθρωπος δεν τα λέει όλα στον πνευματικό, τότε είναι ο δρόμος του στραβός και δεν οδηγεί στην σωτηρία.

* Είναι απαραίτητο να έχουμε υπακοή, ταπείνωση και αγάπη, αλλιώς όλες οι μεγάλες ασκήσεις και αγρυπνίες μας αποβαίνουν μάταιες.

* Ο Κύριος αγαπά την υπάκουη ψυχή και της δίνει την ειρήνη Του, και τότε όλα είναι καλά κι η ψυχή αισθάνεται αγάπη για όλους.

* Ο αληθινός υποτακτικός μισεί το θέλημα του κι αγαπά τον πνευματικό πατέρα και γι’ αυτό λαμβάνει την ελευθερία να προσεύχεται στον Θεό με καθαρό νου κι η ψυχή του θεωρεί τον Θεό χωρίς λογισμούς και αναπαύεται κοντά Του.

* Ο άγιος Απόστολος Ιωάννης ο Θεολόγος λέει πως οι εντολές του Θεού δεν είναι βαρείες, αλλά ελαφρές. Ναι, είναι ελαφρές, αλλά μόνον εξ αιτίας της αγάπης, χωρίς την αγάπη όμως όλα είναι δύσκολα.

ΠΗΓΗ: “ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ” – ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΙΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ – ΤΕΥΧΗ 12-13

https://www.impantokratoros.gr/osio-silouanos-didaches.el.aspx